KATHOLIEKE KATECHISMUS

door HFH Reuvers



DE VERLICHTING EN DE FRANSE REVOLUTIE

Sinds de renaissance en de reformatie werden nieuwe werelddelen ontdekt en nieuwe wetenschappen ontwikkeld. De gezonde filosofie van Thomas van Aquino werd nu aangevallen door overmoedige dwaalfilosofen die ofwel het verstand ofwel de zintuigen niet meer echt vertrouwden. Er ontstond in West-Europa een aanvankelijk elitaire beweging die de mensen opriep zelf na te denken en niet meer naar de Kerk te luisteren. Alsof het ene niet mogelijk is zonder het andere ...
De beweging had ook een ondergrondse component, de vrijmetselarij, die een voortzetting was van de oude heidense broederschappen. Het tijdperk van de Verlichting was aangebroken.
"Ecrasez l'infâme", riep Voltaire, - "Verpletter de eerloze!" Daarmee bedoelde hij de Kerk. Hij was misschien terecht verontwaardigd over onrecht dat werd bedreven door haar vertegenwoordigers. Welnu, dat zijn mensen als jij en ik, die soms ook kwaad kunnen doen. Maar om daar nu uit af te leiden dat God zich sinds de schepping niet meer met ons bemoeit ...
Verlichte despoten in Pruisen en Oostenrijk drongen de invloed van de Kerk terug, onder meer door het opheffen van kloosterorden. En in Frankrijk werd het arme volk door de vrijmetselaars opgehitst tegen de koning en zijn hooggeboren vrienden.

De Franse Revolutie heeft ook veel goeds gebracht, laten we dat vooropstellen. Met de bestorming van de Bastille en de onthoofding van de adel begon de emancipatie van de lagere standen. Uiteindelijk werd ook de rechtspraak humaner en kwamen de mensenrechten en de democratie hoog op de agenda.
Van de andere kant werd het Kind Jezus bijna tezamen met het bebloede badwater weggespoeld. De Kerk moest veel van zijn bezittingen afstaan, de priesters moesten een eed van haat zweren tegen het koningschap, en men wilde zelfs in de eredienst de persoonlijke God van Jezus Christus vervangen door de onpersoonlijke God van de Verlichte Rede. Jammer was ook dat de gilden werden afgeschaft. Daar kwamen later veel onpersoonlijkere organisatievormen voor in de plaats.
Het eerste Vaticaans Concilie (1870) stelde vast dat de thomistische filosofie aan de priesteropleidingen moest worden onderwezen, en dat de paus door de bijstand van de Heilige Geest onfeilbaar is als hij ex cathedra een plechtige uitspraak doet inzake geloof of zeden.


katechismus


HOME