de late middeleeuwen

In 1275 stortte de houten brug over de Maas in, juist op het moment dat er een processie over heen trok. Toen werd de sint-Servaasbrug gebouwd, en deze blijft voor altijd een pronkstuk van Maastricht.
In de dertiende eeuw omringde de stad zich met stenen muren. Maastricht werd het doelwit van dertien oorlogen tussen Luik en Brabant. In 1284 regelde de Alde Caerte de verdeling van de stad tussen Brabant. Sinds dan tot aan de Napoleontische tijd was geldig voor Maastricht: "Trajectum neutri domino, sed paret utrique" (Maastricht behoort aan geen van beide heren, maar aan allebei). Maastricht leerde al gauw hoe het de twee heren tegen elkaar kon uitspelen. De tweede omwalling, die de stad driemaal zo groot maakte, werd voltooid omstreeks 1350.
Er waren gasthuizen voor de pelgrims naar het graf van Sint Servaas (op het Vrijthof, zie het plaatje). De leprozen kregen een huis buiten de muren. De stad was vol kloosters: witte vrouwen (al heel vroeg), Franciscanen, Augustijnen, Dominicanen, Cellebroeders, Kruisheren, zusters van sint Annadal, faliezusters, etc. Zij richtten ziekenhuizen in, vooral als er pest heerste.
De Tempeliers hadden in Maastricht een klooster. Het gerucht gaat dat daar in het geheim vreselijke dingen gebeurden.

nog een plaatje